O xoves 19 de novembro realizamos a segunda actividade de inspección do “noso” treito do río Chonia como grupo de voluntarios de Proxecto ríos. Participou o alumnado de 2º que na primavera pasada iniciou esta actividade en 1º en proxecto interdisciplinar, polo que agora xa son case expertos. Tamén baixamos Myriam, Lidia, Isabel Brañas e Ignacio, e Paco Bañobre coordinador de Proxecto Ríos.
Son cincocentos metros dende o batán de Neiro e augas abaixo ata unha zona aberta de pradeira onde se pode traballar con certa comodidade.
Lucía o sol despois de días de chuvias fortes polo que o río baixaba con moita auga.
Como non había moito tempo e contábamos coa experiencia do ano pasado decidimos organizarnos por grupos que realizaran tarefas específicas: Uxía, Sonia, Iria, Nuria e Myriam catalogaron o patrimonio do treito: o batán de Neiro e a fabrica da luz. Marcos Casas, Sheila, Kevin e Lidia realizaron a inspección básica. Marcos Goimil, Alberto, Richi, Javier e Ignacio debuxaron o treito. Por último José Manuel, Alex, Oscar, Isabel e Paco Bañobre foron iniciando o estudo do ecosistema acuático, ao que se uniron o resto dos grupos cando foron rematando coa súa parte.
Das cubetas saíron os macroinvertebrados que unha vez identificados permitiron constatar que o treito segue en bo estado de saúde, tal e coma o deixaramos a pasada primaveira.
Esta camiñada ata un dos ríos mais bonitos do concello e o traballo nas súas beiras, seguro que é unha boa maneira de rematar o proxecto que iniciastes o pasado curso. Por suposto contamos con que seguiredes colaborando con nos, e estaredes atentos as novas achegas que xa se están a publicar no novo blogue: http://www.abeiradorio.blogspot.com
Ah! Aquí está o video cunha pequena mostra do que foi a xornada.
PRI
27/6/09
COMPROMISOS E :)
“Dicirlle o meu pai que non vote o purín cerca da auga”.
“Non tirar lixo a auga”.
“Intentar concienciar aos demáis da importancia da auga”.
“Utilizala de modo responsable”.
“Non malgastala e intentar que tampoco se malgaste na miña casa”.
“Non desperdiciala mentras lavo os dentes e en máis acccións”.
“Os fins de semana que podo vou limpar o tramo de río que teño cerca de casa”.
“Ir polos veráns a limpar os paos que quedan durante o inverno, atascando alí na ponte”.
“Vou deixar de coller animais na beira do río”.
GRAZAS A TOD@S POR COLABORAR NESTE BLOGUE
22/6/09
PONENTES NAS XORNADAS DO PROXECTO RÍOS
O pasado 20 de Xuño fomos invitados a participar nunhas xornadas de voluntarios de Proxecto Ríos organizadas por Adega en Santiago. Celebráronse no museo do Pobo Galego e alí estiveron Alberto e Javier para representarnos. Falaron do noso proxecto interdisciplinar e do noso patrimonio, concretamente dos batáns de Oa. Logo fixeron un routeiro e xantaron na Alameda. As xornadas gustáronlles moito, tanto que falan de repetir o ano que ven.
EN CHAIÁN
“Agora sei que una gota de auga ten toda una vida dentro dela”.
“Antes non pensaba no valiosa que é”.
“Antes non sabía o moito que se contamina so una pequena bolsa e o daño que fai”.
Aprendín que se a auga se contamina tamén morren moitos organismos moi importantes para a vida”.
“Agora son consciente de que a auga non se pode desperdiciar porque é esencial para a vida”.
“Antes pensaba que xa estaban as depuradoras para limpar a auga, pero agora deime conta de que hai máis cousas”.
“Agora sei que a auga doce é un ben escaso e que hai que coidala”.
“Antes non sabía que en Galiza derrochamos moita auga”.
“Sen auga non hai vida”.
“Antes non pensaba no valiosa que é”.
“Antes non sabía o moito que se contamina so una pequena bolsa e o daño que fai”.
Aprendín que se a auga se contamina tamén morren moitos organismos moi importantes para a vida”.
“Agora son consciente de que a auga non se pode desperdiciar porque é esencial para a vida”.
“Antes pensaba que xa estaban as depuradoras para limpar a auga, pero agora deime conta de que hai máis cousas”.
“Agora sei que a auga doce é un ben escaso e que hai que coidala”.
“Antes non sabía que en Galiza derrochamos moita auga”.
“Sen auga non hai vida”.
20/6/09
VISITA AOS BATÁNS
Neste video veredes a explicación sobre o funcionamento dos batáns que nos deu Alberto o día que fomos ao Chonia e visitamos ó da súa familia e fixemos a inspección técnica do tramo do río que adoptamos.
19/6/09
USOS DA AUGA
Aqui atoparedes os distintos tipos de usos da auga e os problemas e posibles solucións. ten gráficos,estadísticas,fotos... Esta foi unha presentación en power point realizada polos 4 equipos da clase. Despois de feito o traballo informático, fixemos a presentación oral e a avaliación da actividade e das presentacións orais d@s compañeir@s. !Todo Moi Constructivo!
Publicado por Sonia
Publicado por Sonia
Usos Da Auga
View more OpenOffice presentations from Pri Inter.
IDENTIFICANDO ESPECIES DE RIBEIRA
Antes de ir ao río Mandeo, na clase de C. Naturais fixemos unhas fichas para identificar especies de ribeira, tanto de fauna como de flora. Xogamos con elas na clase antes da excursión, así que cando fomos, xa sabiamos moito sobre a auga, a erosión, as construccións no río e os animais e pLantas que iamos atopar. Aquí tedes un collage coas fichas que fixemos, que están tomadas do caderno que editou a propia aula de natureza.
18/6/09
FAMOS@S!
Onte saíu unha nota de prensa na Voz de Galicia sobre o noso proxecto interdisciplinar. Agora non só os nosos compañeir@s e familiares saben o que estamos facendo, senón tamén toda a comarca.¡Somos famos@s! Pero non por iso imos deixar de saudar á xente pola rúa. :) :) :)
Aquí vai unha foto da noticia.
HERBARIO
Actividade realizada na materia de Ciencias Naturais.
Durante o itinerario ambiental que fixemos polo río Mandeo, recollimos mostras de distintas especies vexetais e á volta, na clase, fixemos un herbario con elas. Además de identificalas, tamén aprendimos o nome científico, en galego e a palabra en inglés.
 |
| De Movies |
LENDAS DO RÍO LENGÜELLE
Publicado por Iria Vales
Aquí poderás atopar variada información sobre a natureza e o río Lengüelle. Tamén atoparás lendas que me contou miña avoa.
Aquí poderás atopar variada información sobre a natureza e o río Lengüelle. Tamén atoparás lendas que me contou miña avoa.
Lendas do Lenguelle
View more OpenOffice presentations from Pri Inter.
A HEDRA
Na clase de Ciencias Naturais buscamos información sobre especies vexetais que comezaran coa mesma letra de cada un dos nosos nomes. Ademáis buscamos que tiveran similitude fonética. logo fixemos un pequeno informe sobre esa planta, incluíndo nome científico, características, utilidades e usos menciñais.Como exemplo, aquí tedes o traballo sobre a hedra.
OS RÍOS DE TRAZO
Neste apartado podes coñecer os ríos de Trazo,e así saberás porque a xente de Trazo ama os seus ríos.
Publicado por Nuria
Publicado por Nuria
Os Ríos de Trazo
View more OpenOffice presentations from Pri Inter.
15/6/09
A CONTAMINACIÓN NO RÍO PORTA
Eu vou describir unhas fotos que fixen do río Porta e dun dos seus muíños. Fun ata alí, observei o seu estado e fixen unha pequena presentación sobre cómo atopei o río Porta.
O río está con algunhas espadanas podres, pero caen moi rapido e volven a nacer outras novas.
O río está con algunhas espadanas podres, pero caen moi rapido e volven a nacer outras novas.
contaminaciKevin
View more OpenOffice presentations from Pri Inter.
O RÍO PORTA
Publicado por Marcos Goimil
O río Porta que pasa pola aldea de Monzo está cheo de sacos de basura que tiran os veciños da zona.
De feito a basura atascou a pedra do muiño que deixou de funcionar.
Co montón de basura que ten na entrada, a auga non chega a él.
Eu saquei algunhas fotos do mal estado do río e tamén algunas do muiño:
O río Porta que pasa pola aldea de Monzo está cheo de sacos de basura que tiran os veciños da zona.
De feito a basura atascou a pedra do muiño que deixou de funcionar.
Co montón de basura que ten na entrada, a auga non chega a él.
Eu saquei algunhas fotos do mal estado do río e tamén algunas do muiño:
11/6/09
O RÍO CHONIA
O río Chonia é un afluente de Tambre, moi limpo e sin contaminación en zonas como a dos batáns, pero desgraciadamente está moi contaminado noutras zonas como a da depuradora. Iso é o que poderedes ver nesta presentación.
A Depuradora Da Chonia
View more OpenOffice presentations from Myriam Makeba.
OS RÍOS TAMÉN SON POESÍA
Publicado por Oscar
Os ríos son poesía, e para mostralo, aquí temos uns cantos poemas de escritores galegos famosos:
De Manuel María:
MALDITOS OS QUE DESTROZAN O MUNDO
Contaminadores do aire puro e da auga
humilde,
casta,
e cristalina.
Incendiarios da sagrada fraga
misteriosa, cantora e ancestral.
Asasinos de paxaros.
Verdugos
de todo canto ama, vive e canta.
Violadores e destructores
da máxica paisaxe rumorosa.
ENEMIGOS DA VIDA E DA BELEZA.
Consentidores de tanto xenocidio:
cando reventa o pus do voso odio
sementades de morte a creación.
Malditos para sempre endexamais
por tódalas xeracións que son
e serán:
¡vós sodes
a miseria e a vileza deste mundo!.
De Rosalía de Castro:
Pasa río, pasa, río
co teu maino rebulir
pasa, pasa ante as froliñas
color de ouro marfil,
a quen cos teus doces labios
tan doces cousas lle dis.
De Manuel María:
POEMIÑA DO SEÑOR REGATO DO CEPELO
Nunca tiveche unha arela
de tan humilde e sinxelo:
¡Meu regato do Cepelo,
das Regas uo da Barciela!.
Maila ó teu nome sonoro,
eres regato e non río:
¡ o teu caudal tan esguío
nunca encherá un encoro!
Mais dices con xentileza,
leve vea rumorosa,
unha canción misteriosa
dunha asombrosa beleza.
Se eu te chamo : ¡ señoría!,
Breve cantor xogoral:
¡ ti non mo tomes a mal
que é proba de cortesía!
De Manuel Curros Enríquez:
O río ten un leito mulidiño,
perfumado de rosas e cravés.
Tamén tiña outro o pobo; maís..vendérollo
! agora non o ten !
OS POSTERS DE INGLÉS
Na clase de Inglés fixemos varios posters para o proxecto. Tres foron sobre botánica e dous sobre informática.
Nos posters de botánica vimos as partes da árbore, as partes da flor e a fotosíntese.
Nos de informática vimos as partes dos ordenadores e vocabulario de cómo enviar un correo electrónico.
UXÍA
Nos posters de botánica vimos as partes da árbore, as partes da flor e a fotosíntese.
Nos de informática vimos as partes dos ordenadores e vocabulario de cómo enviar un correo electrónico.
UXÍA
NOTICIAS DO LENGÜELLE
O río Lengüelle saíu na prensa varias veces este curso. aquí saberedes o que pasou con el.
Publicado por Sheila
Publicado por Sheila
O río Lengüelle na prensa
View more OpenOffice presentations from Pri Inter.
5/5/09
SOMOS VOLUNTARI@S DO PROXECTO RÍOS
Redacción realizada na materia de L.Castelá
El martes 31 de Marzo nos fuimos de excursión al río Chonia a su paso por los batanes de Oa. Fuimos con los profesores de PRI e de EF y acompañados por Paco, el representante del Proxecto Ríos de ADEGA.
Cuando llegamos a Oa tuvimos que caminar un trozo del camino, pasamos por la capilla de S. Xosé de Oa. No tardamos en llegar al primer camino de tierra, y bajamos por el camino hasta el Agro da Braña. Continuamos hasta el descubierto, que son unas montañas llenas de tojo y que ahora en primavera florece y está todo amarillo. Llegamos al primer batán que está como aislado porque no se ve desde el camino y hay que bajar una cuesta llena de maleza, se llama el batán de Pardal. Allí Alberto, un compañero de clase, nos explicó su funcionamiento y como trataban antiguamente las mantas.
Continuamos cruzando una piedra que hacía de puente enfrente del batán, poco después nos paramos y comenzamos a dibujar un tramo del río en la ficha. Esta ficha contenía una leyenda con todos los símbolos para identificar lo que había en el río. Ayudándonos de estos símbolos, dibujamos todo lo que había dentro (saltos de agua, rocas, rápidos, vegetación…) y en los márgenes del río ( plantas, árboles…). Seguimos caminando y llegamos a las aceñas de Neiro que aún conservan el rodicio. Continuamos caminando y seguimos dibujando, mientras Paco nos explicaba.
Llegamos a un tramo donde íbamos a hacer todo el proceso de análisis del estado del río: primero Paco se puso las botas y medimos la anchura del río con una cinta métrica. Después medimos la profundidad del río con una cuerda que tenía nudos cada diez centímetros y una piedra atada en un extremo para medir con más facilidad. A continuación, la velocidad. Paco se puso en una piedra y Javier en otra; Javi tiró un corcho al agua y Angel cronometró el tiempo que tardaba en llegar a un punto determinado en el que estaba Paco.
Luego recogimos algo de agua, medimos la temperatura con el termómetro (9º C) y miramos la cantidad de nitritos y nitratos utilizando unas tiras reactivas. Los nitritos son fundamentalmente materia orgánica, son necesarios para que exista vida en el río, pero demasiados contaminan el agua.
También analizamos el Ph del agua, que resultó ser neutro. El Ph indica la acidez del agua, va de 1 a 14 y en ese tramo está en 7.
Por último estudiamos el ecosistema acuático: recogimos muestras de la fauna del río, cogimos renacuajos, sanguijuelas, salamandras y algunos organismos de pequeño tamaño que después identificamos. Ricardo tuvo suerte y cogió dos ranas. Después de clasificar los animales que recogimos, averiguamos el nivel de contaminación del río, que en una escala de 1 a 5, nos dio 2.
Y DIMOS EL VISTO BUENO AL RÍO.
Esto fue todo el proceso. En medio de todo esto, un compañero resbaló y mojó los pies en el río.
Después fuimos a comer y otro compañero se cayó al río. ¡Nos reímos mucho! Por último, recogimos todo y fuimos andando al autobús para regresar a la escuela .
El martes 31 de Marzo nos fuimos de excursión al río Chonia a su paso por los batanes de Oa. Fuimos con los profesores de PRI e de EF y acompañados por Paco, el representante del Proxecto Ríos de ADEGA.
Cuando llegamos a Oa tuvimos que caminar un trozo del camino, pasamos por la capilla de S. Xosé de Oa. No tardamos en llegar al primer camino de tierra, y bajamos por el camino hasta el Agro da Braña. Continuamos hasta el descubierto, que son unas montañas llenas de tojo y que ahora en primavera florece y está todo amarillo. Llegamos al primer batán que está como aislado porque no se ve desde el camino y hay que bajar una cuesta llena de maleza, se llama el batán de Pardal. Allí Alberto, un compañero de clase, nos explicó su funcionamiento y como trataban antiguamente las mantas.
Continuamos cruzando una piedra que hacía de puente enfrente del batán, poco después nos paramos y comenzamos a dibujar un tramo del río en la ficha. Esta ficha contenía una leyenda con todos los símbolos para identificar lo que había en el río. Ayudándonos de estos símbolos, dibujamos todo lo que había dentro (saltos de agua, rocas, rápidos, vegetación…) y en los márgenes del río ( plantas, árboles…). Seguimos caminando y llegamos a las aceñas de Neiro que aún conservan el rodicio. Continuamos caminando y seguimos dibujando, mientras Paco nos explicaba.
Llegamos a un tramo donde íbamos a hacer todo el proceso de análisis del estado del río: primero Paco se puso las botas y medimos la anchura del río con una cinta métrica. Después medimos la profundidad del río con una cuerda que tenía nudos cada diez centímetros y una piedra atada en un extremo para medir con más facilidad. A continuación, la velocidad. Paco se puso en una piedra y Javier en otra; Javi tiró un corcho al agua y Angel cronometró el tiempo que tardaba en llegar a un punto determinado en el que estaba Paco.
Luego recogimos algo de agua, medimos la temperatura con el termómetro (9º C) y miramos la cantidad de nitritos y nitratos utilizando unas tiras reactivas. Los nitritos son fundamentalmente materia orgánica, son necesarios para que exista vida en el río, pero demasiados contaminan el agua.
También analizamos el Ph del agua, que resultó ser neutro. El Ph indica la acidez del agua, va de 1 a 14 y en ese tramo está en 7.
Por último estudiamos el ecosistema acuático: recogimos muestras de la fauna del río, cogimos renacuajos, sanguijuelas, salamandras y algunos organismos de pequeño tamaño que después identificamos. Ricardo tuvo suerte y cogió dos ranas. Después de clasificar los animales que recogimos, averiguamos el nivel de contaminación del río, que en una escala de 1 a 5, nos dio 2.
Y DIMOS EL VISTO BUENO AL RÍO.
Esto fue todo el proceso. En medio de todo esto, un compañero resbaló y mojó los pies en el río.
Después fuimos a comer y otro compañero se cayó al río. ¡Nos reímos mucho! Por último, recogimos todo y fuimos andando al autobús para regresar a la escuela .
CONFERENCIA SOBRE O "PROXECTO RÍOS"
Reseña e comentario á conferencia do representante do Proxecto Ríos realizada na materia de L. Castelá
El pasado viernes 27 de Marzo tuvimos una conferencia con un representante del “Proxecto Ríos”.
Primero nos explicó en que consiste el proxecto ríos, en el que participamos como colaboradores voluntarios. Este proyecto fue puesto en marcha por ADEGA (Asociación para a defensa ecolóxica de Galiza) hace 5 años.
Nosotros, como voluntarios, vamos a realizar la inspección de un tramo del río Chonia a su paso por los batanes de Oa. Durante la conferencia sobre los ríos nos explicó cómo medir el estado de salud de las aguas, saber si están contaminados, etc.
El trabajo de campo que realizaremos consiste en inspeccionar un tramo (500 mts) del río Chonia. Lo que haremos será medir la anchura, la profundidad, velocidad del agua, caudal, sombra sobre el río y sustrato del fondo del río. Ademças analizaremos las características físico-químicas del agua. La temperatura, el Ph, cantidad de nitratos y nitritos y transparencia del agua. También estudiaremos el ecosistema acuático. El detalle de este estudio consistirá en:
1º Describir ese trecho del río.
2º Características físico-químicas del río.
3º Estudio del ecosistema acuático.
4º Cubrir la ficha con el resumen de los datos.
5º Enviar los datos del río a ADEGA.
Por último nos enseñó algunas herramientas y material que llevaremos a la salida al río Chonia :
una guía de inspección, fichas de campo y de identificación de organismos.
Cinta métrica, cuerda (para medir la profundidad), naranja (para medir la velocidad del agua) y termómetro (para medir la temperatura del agua).
Tiras de reactivos de colores para medir los nitritos y nitratos del agua, el Ph del agua, su transparencia y otros materiales de análisis.
Mapas de la zona.
Lupa ( para identificación de organismos)
Truel, pinzas y bandejas blancas (para recogida de muestras de organismos).
Una botella de plástico de 1.5 l
El pasado viernes 27 de Marzo tuvimos una conferencia con un representante del “Proxecto Ríos”.
Primero nos explicó en que consiste el proxecto ríos, en el que participamos como colaboradores voluntarios. Este proyecto fue puesto en marcha por ADEGA (Asociación para a defensa ecolóxica de Galiza) hace 5 años.
Nosotros, como voluntarios, vamos a realizar la inspección de un tramo del río Chonia a su paso por los batanes de Oa. Durante la conferencia sobre los ríos nos explicó cómo medir el estado de salud de las aguas, saber si están contaminados, etc.
El trabajo de campo que realizaremos consiste en inspeccionar un tramo (500 mts) del río Chonia. Lo que haremos será medir la anchura, la profundidad, velocidad del agua, caudal, sombra sobre el río y sustrato del fondo del río. Ademças analizaremos las características físico-químicas del agua. La temperatura, el Ph, cantidad de nitratos y nitritos y transparencia del agua. También estudiaremos el ecosistema acuático. El detalle de este estudio consistirá en:
1º Describir ese trecho del río.
2º Características físico-químicas del río.
3º Estudio del ecosistema acuático.
4º Cubrir la ficha con el resumen de los datos.
5º Enviar los datos del río a ADEGA.
Por último nos enseñó algunas herramientas y material que llevaremos a la salida al río Chonia :
una guía de inspección, fichas de campo y de identificación de organismos.
Cinta métrica, cuerda (para medir la profundidad), naranja (para medir la velocidad del agua) y termómetro (para medir la temperatura del agua).
Tiras de reactivos de colores para medir los nitritos y nitratos del agua, el Ph del agua, su transparencia y otros materiales de análisis.
Mapas de la zona.
Lupa ( para identificación de organismos)
Truel, pinzas y bandejas blancas (para recogida de muestras de organismos).
Una botella de plástico de 1.5 l
23/4/09
NOITES DE MUIÑADA
Moito saben as xentes de antes cánto había valer un pano ben tecido, ou unha manta batida no batán. Alí abaixo no río o proceso podía durar toda a noite... Mais, probablemente no muíño, onde case sempre había troula e noites de muiñada, escoitábanse cantigas coma estas:
Pensache que eras o oleo
oleo da farina buratada.
Aínda non es o rulón
daquela mal buratada.
Fía liño, fía lan,
fía liño, fía lan.
As mozas da nosa terra
moitos bicos lle dan.
Recollidas por Sonia Calo Mosquera
Lugar: Rial, Trazo
Informante: Carme Noya
Río tinto, río tinto
río que ten tantos cores
cando o río leva tantos
que farán os meus amores.
Vámola alboreando
vámola alboreando
fixen a cama no río
a auga vaina levando.
Non podo cantar que morro
non podo cantar que morro
a auga do regueiriño
bótame o catarro todo.
As promesas que che din
foron por riba dun ponte
caeron na auga do río
e levounas a corrente.
Río Tambre, río Tambre
que vai pola Ponte Albare
hai una rapaza nova
que non o pode pasare.
Adios ríos, adiós fontes
lavadoiros de lavar,
adiós meniña bonita
que non te podo olvidar.
Queridiño, dóenche os ollos
tamén me doen os meus
ímonos lavar o río
onde a troita lava os seus.
Recollidas por Uxía Vieites
Lugar: O Casal, Vilouchada
Informantes: Josefa Miramontes Noya e José Vieites Landeira
O muíño rola, rola
i a iauga faino rolare;
as nenas do muiñeiro
teñen ganas de casare.
O muíño troula, troula
vota a fariña fora.
O fillo do muiñeiro
ten un andar que namora.
Recollidas por Nuria Calo Mosquera
Lugar: Rial, Trazo
Informante: Carme Noya
O muíño troula, troula
bota a farina por baixo,
o que quera rexobeira
que vaia a Vixou de Abaixo.
Maruxiña doenche os ollos
tamén me doen os meus
heinos de ir lavar no río
donde a troita lava os seus.
Recollidas por Alberto Pardal Noya
Lugar: Agro do Mestre
Informantes: Marcelino Pardal e Celsa Pumar
O muíño troula, troula
vota farina por riba
o que queira rexubeiras
que vaia o lugar de arriba.
O muíño troula, troula
vota fariña por baixo
o que quera rexubeiras
que vaia o lugar de abaixo.
O río cando vai cheo
leva carballos e follas
tamén podía levar
as legunas murmuradoras.
Recollidas por Alejandro Cancela
Lugar: Merelle, Xavestre
Informante: Leonor Varela
Moe, moe muiñeira
que descolorida estás
desde o día da túa boda
non paraches de chorar.
O muíño troula, troula
non para de troulear
o demo da muiñeira
rabea por se casar.
Fun o muíño con Paula
fun o muíño con ela
fun o muíño con Paula
fun en paz e vin en guerra.
Na porta do muíño
púxeme a considerar
as voltas que da a vida
e as que lle quedan que dar.
Ó muíño do meu sogro
eu non lle sei o tempero
cando está alto, baixalo
cando está baixo, érgueo.
Recollidas por Iria Vales
Lugar: Meixome, Leobalde
Informantes: Isabel Recouso e María Martínez
O muíño rola, rola
i a iauga faino rolare;
as nenas do muiñeiro
teñen ganas de casare.
O crego foi ó muíño
cun fato de nenas novas
elas todas en camisa
e él no meio en cirolas.
Unha noite me colleron
xunto o batán,
una noite me colleron
outra non me colleran.
O muíño non é muíño
que é capela de ratos
onde se daban os bicos
e máis outros os abrazos.
Una noite no muíño
una noite non é nada.
Unha semaniña enteira
eso sí que é muiñada.
Fun o muíno do meu compadre
fun polo vento e vin polo aire.
Estas son cousas de encantamento
vir polo aire e vir polo vento.
Moe muíño, moe muíño
Bótame a fariña fora
Que a filla da muiñeira
Ten un cantar que namora.
Recollidas por Ricardo Rodríguez
Lugar: Vilariño
Informante: Esperanza Noya
ENTREVISTA A ESPERANZA NOYA
ENTREVISTA A ESPERANZA NOYA
Ricardo Rodríguez Paredes
Realizada en Vilariño, Trazo
Entrevistei a miña madriña e ela contoume algunhas cousas sobre o uso dos batáns.
Nos muiños de Oa muíase o grao e nos batáns batíanse as mantas feitas nas teceláns. Batíanas para que a lá quedase máis prensada, por isos ían ó batán, porque o fialas quedaban moi gordas.
No batán pedíase vez ao muiñeiro e quedaban alí un xornal, que equivale a un día.
Antes de pasar a auga ó batán, pasaba por unha maquía, que eran dous muíños no mesmo local, despois pasaba unha aceña ou muíño e seguidamente aos batáns.
Os martelos dos batáns eran de madeira de carballo. Estes daban nunha taboa que estaba nun caixón no que se ponía a manta e golpeaban con forza ata poñer a manta delgada sen que deixase de botar auga enrriba dela.
RESCATAR OS MUÍÑOS
Alberto Pardal
A situación dalgún dos ríos de Trazo é penosa. A xente non se molesta en limpalos nin tampoco os muíños que están a apodrecer co tempo. Aqueles inxeniosos artiluxios que se perden igual que a nosa cultura.
Hai que restaurar algún dos moitos que temos ou que tivemos, poñelos de novo a funcionar para ensinarlle a xente nova os traballos que tiñan que facer. As persoas que non tiñan gando para levar os sacos, tiñan que levalos ó lombo e incluso durmir no muíño cando non se acababa de moer ata o día seguinte.
IMPRESIÓN PERSONAL SOBRE OS BATÁNS DE OA
Iria Vales
Fun ver os batáns de oa e levei unha gran desilusión ao atopalos como están. Levaba unha idea totalmente distinta da que trouxen; pensei que polo menos algún deles (aínda que só foso un) estaría ben restaurado, pero non, está todo en ruínas.
Nun deles, no de Pardal, aínda se pode ver algunhas pezas dos batáns, como as mazas, as almancas, o eixo, etc. Tamén se conserva unha canle de madeira por onde baixaba a auga.
Impresionoume ver cómo a auga pasa por debaixo do muíño, parece que está feito no aire.
Gustaríame que non se deixara desaparecer o pouco que queda de todo isto, que restauraran sequera un muíño e un batán e que unha vez ao ano, recordando os tempos de antes, os fixeran funcionar.
OS BATÁNS DE OA
.
.
.
Unha das actividades prácticas dentro da materia de Xeografía e Historia en 1º ESO é a realización dun traballo de investigación do seu contorno. Coa finalidade de coordinar esta actividade coa materia de Proxecto Interdisciplinar este curso 2008-2009 o tema tratado foi “Os batáns de Oa”.
Con este traballo preténdese conseguir que o alumnado:
1º Desenvolva competencias de aprender a aprender, mellorando na técnica de sintetizar a información.
2º Valore o seu contorno, rico en restos e monumentos que conforman unha parte do patrimonio material galego.
3º Desenvolva a competencia lingüística da composición e elaboración de pequenos traballos de investigación, cun esquema, utilización de recursos diversos para a obtención da información (biblioteca do centro, internet, etc. ), selección de información, etc.
4º Que participe e se interese polos seus traballos, valorando sobre todo o proceso de aprendizaxe.
A Profesora de Xeografía e Historia de 1º E.S.O.
BATÁNS DE OA
ÍNDICE
1. Os batáns: definición.
2. Partes do batán: Descripción.
3. Data de aparición.
4. Situación dos ríos e muíños de Oa.
5. Utilización da auga dos ríos.
6. Bibliografía.
1.- OS BATÁNS: DEFINICIÓN
Un batán é unha máquina de madeira que funciona debido a enerxía hidráulica. Os batáns están sempre situados cerca dos ríos. Os canles da auga fan mover os mazos, que servían para producir o golpeteo das teas.
O batán está pensado para abatanar as teas, é dicir, para golpealas. Cando se quería que os panos tiveran maior resistencia ou maior grosor, ao saír do tear levábanse aos batáns onde recibían todo o proceso.
Este proceso consiste no seguinte:
As mantas e as sabas colocábanse no interior do recipiente ou imia, ben dobrados en zigzag, nunha cantidade determinada de metros e alí remollábanse ca auga do río durante todo o tempo que duraba o golpeteo ou abatanado.
As teas íanse batendo dentro dunha cuba de auga ou pía cuns mazos asentados nun eixe que van nunha roda e que leva de doce a dezaseis culleres no seu diámetro, sobre as que cae a auga que ven por unha canle. A roda, polo tanto, vai movéndose por medio da enerxía hidráulica. Os mallos ou mazos van mollando as teas alternativamente, é dicir, cando un se eleva o outro baixa.
Ás mantas que se levaban a bater no batán “víase o día polo medio”, é dicir, que o tecido estaba moi ralo e aberto. Ó batelos e remollalos ían quedando máis doces e suaves e o fío apertábase máis. Se o tecido era de la só, encollía no sentido da la. Batíanse cinco ou seis mantas ó mesmo tempo, aproximadamente vintecatro horas. Durante o proceso facíanse algunhas paradas para cambiar de posición os panos, para que así o resultado fose uniforme, aínda que os bataneiros pola vista e polo tacto sabían se o tecido estaba ben ou non.
O final do proceso quitábanse as mantas da pía e dobrábanse, poñíaselles un cepo por riba para que escorreran ben e pasado un certo tempo de secado, poñíanse ao sol.
Unha vez secados os panos, os que estaban destinados a mantas pasaban pola cardadora para sacarlle o pelo ca chamada percha de cardos. Esta operación chamábase perchar. O batán estivo sempre relacionado coa industria dos panos. Antes de que existiran as máquinas, pisábanse os panos cos pés calzados con zocos ata conseguir e seu enfurtido coa axuda de certos líquidos que se mesturaban coa auga.
O período no que os batáns estaban en funcionamento era dende o mes de febreiro ata xuño. Durante o verán ficaba pechado porque o río non tiña o suficiente caudal para o seu funcionamento e no inverno non se podía utilizar pola dificultade que supoñía secar as mantas.
2.- PARTES DO BATÁN: ELEMENTOS
Os elementos que compoñen un batán son tres:
1) Sistema hidráulico.
2) Armazón ou estructura
3) Recipiente ou imia.
1.- Sistema hidráulico, que está formado por:
a) unha canle de madeira pola que corre a auga
b) unha roda cun diámetro de 3 metros e unha serie de palas ou culleres (entre doce e dezaseis) repartidas regularmente polo perímetro, sobre as que impacta a auga que baixa pola canle producindo o movemento da máquina.
c) O eixe onde van intercaladas as palas que, co seu movemento, o arrastran. O eixe xira cando a roda e por medio de dúas levas fai mover os mazos.
2.- Armazón ou estructura, suxeitado por catro pés dereitos, debidamente cravados na terra, e un bastidor superior do que colgan os dous mazos de madeira bastante pesados, que ao caer golpean os panos que están situados na cuba.
3.- Recipiente, cuba ou imia, onde ten lugar o abatanado dos panos que se depositan no interior. Neste recipiente circula a auga necesaria para a refrixeración das teas que de outra maneira poderían estragarse a causa do quecemento.
As pezas eran case todas de madeira. Cando algunha peza se estragaba (xeralmente íanse gastando os rodamentos de rozar uns con outros), entón repúñanse con madeira de carballo que se sacaba das carballeiras e fragas preto.
3.- DATA DE APARICIÓN
En España empezaron a utilizarse na Idade Media. Antes de que existisen estas máquinas, os panos pisábanse cos pés calzados con zocos ata conseguir o seu enfurtido coa axuda de certos líquidos que se botaban na auga. Durante o século XVIII había cerca de 200 batáns en funcionamento e no século XIX aínda seguían funcionando moitos deles, sobre todo para obter o saial e a estameña, que son panos duros e resistentes ao frío e a humidade, moi utilizados polos labregos como prendas de abrigo.
En Galicia, concretamente en Oa, dos ou tres batáns situados no río Chonia xa estaban funcionando no ano 1750 e continuaron facéndoo ata 1975, ano no que se abandonou a actividade debido á falta de mantas.
Hoxe en día a maior parte dos batáns atópanse en estado ruinoso e incluso totalmente desaparecidos, son moi poucos os que se conservan e sempre destinados a museos.
4.- CONSTRUCCIÓN DA AUGA NO RÍO CHONIA: OS BATÁNS DE OA
No concello de Trazo, na parroquia de Xavestre atopamos un conxunto de muíños, batáns e fábrixas de luz que se chaman “construccións da auga do Chonia”, formadas por:
Muíño comunal de Tarrío.
Muíño do medio e de arriba comunais de Oa.
Muíño de abixo comunal de Oa.
Fábrica de luz de Agosto, Miro e Pereiro de Oa.
Muíños, batán e fábrica de luz de Carballo de Tarrío.
Muíño e batán de Pardal de Oa.
Muíños, batán e fábrica de luz e pallote de Neiro de Oa.
Neste pequeno río, o Chonia, afluente do Tambre pola esquerda, hai catro muíños comunais, todos eles para moer millo ( o de Tarrío dun pé e os de Oa que son tres: o de Neiro, o de Pardal e o de Tarrío, que suman catro pés). De uso privado cóntanse nove pedras do país e catro albeiras de trigo, repartidas nos muíños de Neiro de Oa (un muíño de tres pés e outro de dous), Pardal de Oa (un muíños de tres pés, un albeiro e dous do país) e os de Carballo de Tarrío ( un muíño de dous pés do país, outro dun pé do país e outro de dous pés albeiros de trigo).
En total son dezaoito pés que nalgún intre moeron todos xuntos grao propio e alleo; dez construccións tradicionais que gardan dez historias.
O catastro de Ensenada (1753) só menciona a existencia de dous “llamados de Tarrío, pero seica chegou a haber sete (Villar; 1994: 65). No catastro dise que a utilidade anual de cada un destes dous batáns era de 33 reais de vellón. Cada batán tiña polo menos un muíño ao lado, co que se combinaba a o abatanado coa muiñada, xa que bataneiros eran tamén muiñeiros.
O ABATANADO EN OA
Tres eran os batáns de Oa, tan vellos que dous deles xa traballaban polo ano 1750; dos tres, fican unicamente os da beira de Oa despois que unha enchente do río levase por diante o de Carballo de Tarrío. Hoxe só se mantén coidado o de Neiro de Oa, mentres o de Pardal de Oa desaparece lentamente.
Nos batáns de Oa abatanábase do seguinte xeito:
“Primeiramente poñíase o rolo ou seralla xa mollado na pía, 30 varas de tecido cada vez; abríase a comporta da canle e regulábase a pá para botar a andar o batán. O abrir, caía a auga con forza pola canle - nestes batáns case verticalmente- sobre as penas da roda, facendo virar e virar esta. A auga batía e a roda xiraba. O eixe xiraba tamén e con el as elevadoras, que en cada volta completa contactaban cada unha dúas veces coa súa correspondente zapata de almanca, alternativamente e elevando unha e outra ás mazas.
Cando deixaba de ser efectivo aquel contacto, caían elas ritmicamente e polo seu propio peso sobre o rolo no interior da pía cuns golpes xordos. Mentres, a auga traída de fóra por unhas caneliñas, chegaba ás buxas para refrixerar os veos tamén a pía, onde se repartía polos buratitos mollando o tecido, que viraba de cada golpe e batía horas e horas (24 horas no verán e moito máis nas outras épocas). Tras o proceso, poñíase a secar o tecido ao exterior, ao sol e o vento, por riba das silvas ou tendido nos prados” (Villar; 1994: 62-63).
DESCRICIÓN E CARACTERÍSTICAS
Muíño e fábrica de luz de Carballo de Tarrío: en tempos foi muíño de cubo con rodicio de moita actividade; reformado coa montaxe dunha turbina de ferro que facía mover as dúas capas albeiras e as peneiras ademais da fábrica de luz, tiña unha pequena lareira no seu interior e un cuberto fóra.
Muíño de cubo de Carballo de Tarrío: está ao carón da fábrica de luz de Carballo de Tarrío e o batán;. Ten unha pequena lareira onde se quentaban nas noites de muiñada mentres as dúas pedras movían o grao do millo coa auga do gran cubo.
Muíño de canaleta comunal de Tarrío: é dos poucos muíños da Chonia con cuberta a dúas augas e canaleta. Ë a única mostra que moía por pezas.
Fábrica de luz de Neiro de Oa. Cóntase que esta minicentral entregou a súa luz ás aldeas de Oa e Portomeiro desde 1944 ata que pechou.
Muíño de Neiro de Oa: Neiro de Oa ten dous muíños no Chonia, un máis grande que o outro e os dous de canaleta.
Batán de Pardal de Oa: as mazas deste xigante de madeira batían arreo os rolos de pano tecido, mollado, coa única forza da auga que caía pola canaleta abaixo, sen perder o ritmo do petar que chegaba, xordo, nas noites escuras de Oa de Tarrío.
BIBLIOGRAFÍA
Enciclopedia “Encarta”
Obradoiro de Historia (asociación cultural)
“San Cristobo de Xavestre”
“As construccións de auga no Chonia, unha necesidade da época” de Villar Folla-Cisneros
Enciclopedia Galega, Silvero-Cañada
Diccionario Xerais da Lingua
Testimonio de Consuelo Rodríguez Noya
Entrevista con Andrés Suárez Gigirey
Testimonio de Marcelino Pardal Ríos
www.galiciaparaomundo- batánsdemosquetin.com
www.turgalicia.es
www.wikipedia.es
.
.
Unha das actividades prácticas dentro da materia de Xeografía e Historia en 1º ESO é a realización dun traballo de investigación do seu contorno. Coa finalidade de coordinar esta actividade coa materia de Proxecto Interdisciplinar este curso 2008-2009 o tema tratado foi “Os batáns de Oa”.
Con este traballo preténdese conseguir que o alumnado:
1º Desenvolva competencias de aprender a aprender, mellorando na técnica de sintetizar a información.
2º Valore o seu contorno, rico en restos e monumentos que conforman unha parte do patrimonio material galego.
3º Desenvolva a competencia lingüística da composición e elaboración de pequenos traballos de investigación, cun esquema, utilización de recursos diversos para a obtención da información (biblioteca do centro, internet, etc. ), selección de información, etc.
4º Que participe e se interese polos seus traballos, valorando sobre todo o proceso de aprendizaxe.
A Profesora de Xeografía e Historia de 1º E.S.O.
BATÁNS DE OA
ÍNDICE
1. Os batáns: definición.
2. Partes do batán: Descripción.
3. Data de aparición.
4. Situación dos ríos e muíños de Oa.
5. Utilización da auga dos ríos.
6. Bibliografía.
1.- OS BATÁNS: DEFINICIÓN
Un batán é unha máquina de madeira que funciona debido a enerxía hidráulica. Os batáns están sempre situados cerca dos ríos. Os canles da auga fan mover os mazos, que servían para producir o golpeteo das teas.
O batán está pensado para abatanar as teas, é dicir, para golpealas. Cando se quería que os panos tiveran maior resistencia ou maior grosor, ao saír do tear levábanse aos batáns onde recibían todo o proceso.
Este proceso consiste no seguinte:
As mantas e as sabas colocábanse no interior do recipiente ou imia, ben dobrados en zigzag, nunha cantidade determinada de metros e alí remollábanse ca auga do río durante todo o tempo que duraba o golpeteo ou abatanado.
As teas íanse batendo dentro dunha cuba de auga ou pía cuns mazos asentados nun eixe que van nunha roda e que leva de doce a dezaseis culleres no seu diámetro, sobre as que cae a auga que ven por unha canle. A roda, polo tanto, vai movéndose por medio da enerxía hidráulica. Os mallos ou mazos van mollando as teas alternativamente, é dicir, cando un se eleva o outro baixa.
Ás mantas que se levaban a bater no batán “víase o día polo medio”, é dicir, que o tecido estaba moi ralo e aberto. Ó batelos e remollalos ían quedando máis doces e suaves e o fío apertábase máis. Se o tecido era de la só, encollía no sentido da la. Batíanse cinco ou seis mantas ó mesmo tempo, aproximadamente vintecatro horas. Durante o proceso facíanse algunhas paradas para cambiar de posición os panos, para que así o resultado fose uniforme, aínda que os bataneiros pola vista e polo tacto sabían se o tecido estaba ben ou non.
O final do proceso quitábanse as mantas da pía e dobrábanse, poñíaselles un cepo por riba para que escorreran ben e pasado un certo tempo de secado, poñíanse ao sol.
Unha vez secados os panos, os que estaban destinados a mantas pasaban pola cardadora para sacarlle o pelo ca chamada percha de cardos. Esta operación chamábase perchar. O batán estivo sempre relacionado coa industria dos panos. Antes de que existiran as máquinas, pisábanse os panos cos pés calzados con zocos ata conseguir e seu enfurtido coa axuda de certos líquidos que se mesturaban coa auga.
O período no que os batáns estaban en funcionamento era dende o mes de febreiro ata xuño. Durante o verán ficaba pechado porque o río non tiña o suficiente caudal para o seu funcionamento e no inverno non se podía utilizar pola dificultade que supoñía secar as mantas.
2.- PARTES DO BATÁN: ELEMENTOS
Os elementos que compoñen un batán son tres:
1) Sistema hidráulico.
2) Armazón ou estructura
3) Recipiente ou imia.
1.- Sistema hidráulico, que está formado por:
a) unha canle de madeira pola que corre a auga
b) unha roda cun diámetro de 3 metros e unha serie de palas ou culleres (entre doce e dezaseis) repartidas regularmente polo perímetro, sobre as que impacta a auga que baixa pola canle producindo o movemento da máquina.
c) O eixe onde van intercaladas as palas que, co seu movemento, o arrastran. O eixe xira cando a roda e por medio de dúas levas fai mover os mazos.
2.- Armazón ou estructura, suxeitado por catro pés dereitos, debidamente cravados na terra, e un bastidor superior do que colgan os dous mazos de madeira bastante pesados, que ao caer golpean os panos que están situados na cuba.
3.- Recipiente, cuba ou imia, onde ten lugar o abatanado dos panos que se depositan no interior. Neste recipiente circula a auga necesaria para a refrixeración das teas que de outra maneira poderían estragarse a causa do quecemento.
As pezas eran case todas de madeira. Cando algunha peza se estragaba (xeralmente íanse gastando os rodamentos de rozar uns con outros), entón repúñanse con madeira de carballo que se sacaba das carballeiras e fragas preto.
3.- DATA DE APARICIÓN
En España empezaron a utilizarse na Idade Media. Antes de que existisen estas máquinas, os panos pisábanse cos pés calzados con zocos ata conseguir o seu enfurtido coa axuda de certos líquidos que se botaban na auga. Durante o século XVIII había cerca de 200 batáns en funcionamento e no século XIX aínda seguían funcionando moitos deles, sobre todo para obter o saial e a estameña, que son panos duros e resistentes ao frío e a humidade, moi utilizados polos labregos como prendas de abrigo.
En Galicia, concretamente en Oa, dos ou tres batáns situados no río Chonia xa estaban funcionando no ano 1750 e continuaron facéndoo ata 1975, ano no que se abandonou a actividade debido á falta de mantas.
Hoxe en día a maior parte dos batáns atópanse en estado ruinoso e incluso totalmente desaparecidos, son moi poucos os que se conservan e sempre destinados a museos.
4.- CONSTRUCCIÓN DA AUGA NO RÍO CHONIA: OS BATÁNS DE OA
No concello de Trazo, na parroquia de Xavestre atopamos un conxunto de muíños, batáns e fábrixas de luz que se chaman “construccións da auga do Chonia”, formadas por:
Muíño comunal de Tarrío.
Muíño do medio e de arriba comunais de Oa.
Muíño de abixo comunal de Oa.
Fábrica de luz de Agosto, Miro e Pereiro de Oa.
Muíños, batán e fábrica de luz de Carballo de Tarrío.
Muíño e batán de Pardal de Oa.
Muíños, batán e fábrica de luz e pallote de Neiro de Oa.
Neste pequeno río, o Chonia, afluente do Tambre pola esquerda, hai catro muíños comunais, todos eles para moer millo ( o de Tarrío dun pé e os de Oa que son tres: o de Neiro, o de Pardal e o de Tarrío, que suman catro pés). De uso privado cóntanse nove pedras do país e catro albeiras de trigo, repartidas nos muíños de Neiro de Oa (un muíño de tres pés e outro de dous), Pardal de Oa (un muíños de tres pés, un albeiro e dous do país) e os de Carballo de Tarrío ( un muíño de dous pés do país, outro dun pé do país e outro de dous pés albeiros de trigo).
En total son dezaoito pés que nalgún intre moeron todos xuntos grao propio e alleo; dez construccións tradicionais que gardan dez historias.
O catastro de Ensenada (1753) só menciona a existencia de dous “llamados de Tarrío, pero seica chegou a haber sete (Villar; 1994: 65). No catastro dise que a utilidade anual de cada un destes dous batáns era de 33 reais de vellón. Cada batán tiña polo menos un muíño ao lado, co que se combinaba a o abatanado coa muiñada, xa que bataneiros eran tamén muiñeiros.
O ABATANADO EN OA
Tres eran os batáns de Oa, tan vellos que dous deles xa traballaban polo ano 1750; dos tres, fican unicamente os da beira de Oa despois que unha enchente do río levase por diante o de Carballo de Tarrío. Hoxe só se mantén coidado o de Neiro de Oa, mentres o de Pardal de Oa desaparece lentamente.
Nos batáns de Oa abatanábase do seguinte xeito:
“Primeiramente poñíase o rolo ou seralla xa mollado na pía, 30 varas de tecido cada vez; abríase a comporta da canle e regulábase a pá para botar a andar o batán. O abrir, caía a auga con forza pola canle - nestes batáns case verticalmente- sobre as penas da roda, facendo virar e virar esta. A auga batía e a roda xiraba. O eixe xiraba tamén e con el as elevadoras, que en cada volta completa contactaban cada unha dúas veces coa súa correspondente zapata de almanca, alternativamente e elevando unha e outra ás mazas.
Cando deixaba de ser efectivo aquel contacto, caían elas ritmicamente e polo seu propio peso sobre o rolo no interior da pía cuns golpes xordos. Mentres, a auga traída de fóra por unhas caneliñas, chegaba ás buxas para refrixerar os veos tamén a pía, onde se repartía polos buratitos mollando o tecido, que viraba de cada golpe e batía horas e horas (24 horas no verán e moito máis nas outras épocas). Tras o proceso, poñíase a secar o tecido ao exterior, ao sol e o vento, por riba das silvas ou tendido nos prados” (Villar; 1994: 62-63).
DESCRICIÓN E CARACTERÍSTICAS
Muíño e fábrica de luz de Carballo de Tarrío: en tempos foi muíño de cubo con rodicio de moita actividade; reformado coa montaxe dunha turbina de ferro que facía mover as dúas capas albeiras e as peneiras ademais da fábrica de luz, tiña unha pequena lareira no seu interior e un cuberto fóra.
Muíño de cubo de Carballo de Tarrío: está ao carón da fábrica de luz de Carballo de Tarrío e o batán;. Ten unha pequena lareira onde se quentaban nas noites de muiñada mentres as dúas pedras movían o grao do millo coa auga do gran cubo.
Muíño de canaleta comunal de Tarrío: é dos poucos muíños da Chonia con cuberta a dúas augas e canaleta. Ë a única mostra que moía por pezas.
Fábrica de luz de Neiro de Oa. Cóntase que esta minicentral entregou a súa luz ás aldeas de Oa e Portomeiro desde 1944 ata que pechou.
Muíño de Neiro de Oa: Neiro de Oa ten dous muíños no Chonia, un máis grande que o outro e os dous de canaleta.
Batán de Pardal de Oa: as mazas deste xigante de madeira batían arreo os rolos de pano tecido, mollado, coa única forza da auga que caía pola canaleta abaixo, sen perder o ritmo do petar que chegaba, xordo, nas noites escuras de Oa de Tarrío.
BIBLIOGRAFÍA
Enciclopedia “Encarta”
Obradoiro de Historia (asociación cultural)
“San Cristobo de Xavestre”
“As construccións de auga no Chonia, unha necesidade da época” de Villar Folla-Cisneros
Enciclopedia Galega, Silvero-Cañada
Diccionario Xerais da Lingua
Testimonio de Consuelo Rodríguez Noya
Entrevista con Andrés Suárez Gigirey
Testimonio de Marcelino Pardal Ríos
www.galiciaparaomundo- batánsdemosquetin.com
www.turgalicia.es
www.wikipedia.es
30/3/09
MEDINDO OS RÍOS DO CONTORNO
 |
| Medindo os ríos do contorno |
Como traballo de introducción sobre os ríos na materia de sociais, realizamos unha ficha de investigación sobre as características xerais dos ríos. Estudiamos o nacemento e desembocadura, os afluentes máis importantes e os núcleos principais de poboación preto del.
Ademáis investigamos sobre aspectos tanto xeográficos como biolóxicos dun río do noso contorno. Así recollimos información sobre o seu caudal, a lonxitude, os desniveis e pendentes e tamén sobre a vexetación nas súas ourelas e os peixes que viven nas súas augas.
CARTOGRAFÍA
CRÓNICA DE ACTIVIDADES DE CARTOGRAFÍA
Día 1: 13 de Xaneiro de 2009
Hora: 15:50 a 16:40
A mestra explicounos o tema que iamos tratar, “As Curvas de Nivel”. Despois dounos un anaco dun mapa onde estaban representadas. Púxonos por grupos e cunha cor azul fomos marcando o río Tambre e dous regos que desembocan nel. A continuación, marcamos cunha cor vermella distintas altitudes das curvas de nivel. Por último, pola parte de atrás fixemos unha lenda do mapa: a cor azul representa os ríos.
Día 2: 14 de Xaneiro de 2009
Hora: 12:40 a 13:30
Nesta clase, cunha cor vermella seguimos os puntos de altitude das curvas de nivel e a mestra deunos un mapa xa feito, ao que nós denominamos “chuleta”, para que comprobaramos se estaba ben o traballo feito.
Día 3: 19 de Xaneiro de 2009
Hora 16:40 a 17:30
Rematamos de marcar as curvas de nivel e fixemos unha línea recta que ía desde a curva de nivel de Piña de Novais ata a curva de nivel de Gundille. A línea non estaba en todos os mapas igual, nuns estaba máis arriba que noutros.
Día 20 de Xaneiro de 2009
Hora: 15:50 a 16:40
Collemos un folio de papel milimetrado, puxémoslle o título e fixemos un perfil onde a línea vertical marcaba a altitude ata 500m e a horizontal a distancia entre os distintos puntos en cm. Fomos marcando cun punto a altitude e a distancia de cada curva de nivel que se cruzaban coa línea que fixeramos no mapa.
Día 26 de Xaneiro de 2009
Hora: 16:40 a 17:30
Seguimos marcando os distintos puntos e así fomos formando o perfil entre Piña de Novais e Gundille.
As curvas de nivel que se cruzaban co río marcábanse cunha curva azul cara abaixo, e se se cruzaban cun monte marcabámolas cunha curva marrón cara arriba. Algúns xa remataron ese día, outros non.
Día 27 de Xaneiro de 2009
Hora: 15:50 a 16:40
Os que non rematamos, fixémolo ese día e o resto foron facendo outro traballo que lles mandou a mestra.
Estas clases gustáronme, foron distintas e moi amenas e así fomos practicando algo que imos facer nos vindeiros cursos.
¡Foi unha boa experiencia!
23/3/09
ACTIVIDADE DE PRENSA EN LENGUA CASTELLANA
PRENSA
Si ustedes se dan cuenta, cada día aparecen más y más noticias en el periódico sobre la contaminación de los ríos y del medio ambiente, pero esto es algo que sucede ya hace mucho tiempo. Un lugar como Galicia, donde los ríos son parte del patrimonio. Pero, ¿los cuidamos adecuadamente? Pues no.
En los ríos se encuentran cosas de lo más extrañas, desde basura hasta objetos domésticos. Mucho de lo que en el río se encuentra lo tiran los vecinos, aunque digan que no, o las industrias, que también dicen que no. Todo esto ¿Qué consecuencias tiene? Miles de truchas muertas, talas de árboles que provocan desprendimientos de rocas…
No. Galicia no cuida sus ríos adecuadamente. Para Galicia ¿qué son los ríos? ¿Riqueza transparente o un simple basurero?
Sonia Calo e Alberto Pardal
29/1/09
CÓMO PROTEXER AS PLANTAS
Actividade realizada en C. Naturais
As arboriñas hai que protexelas, para eso podemos facer un círculo de pedra se a árbore e moi pequena ou poñer unha tea metálica arredor dela.
Non se deben cortar flores. Están mellor no campo, porque se as cortamos non poderían reproducirse.
Para evitalo , podíase poñer carteles e enseñarllos os nosos amigos, para que sepan que as plantas estan mellor no seu medio.
Protexer a naturaza e algo moi util. Se queres coñecela tes que interesarte por ela e que che gusten as actividades o aire libre .Debemos ser conscientes de que non somos algo illado e formamos parte da cadea da vida e da morte.
Alberto Pardal e Marcos Goimil.
27/1/09
AS ÁRBORES
Actividade realizada en C. Naturais
Chamamoslle árbores aos que superan os 5 m e chamamoslles arboriñas aos que van de 1 a 5 m.
Os arbustos poden medrar ata 5m por ano e son de forma achaparrada.
Hay diferentes tipos de árbores en Galicia. Algúns exemplos son: coníferas e resinosas,con resina.
Tamen as árbores frondosas sen resina: os carballos,castiñeiros, eucaliptos ,salgueiro ,cerdeiras bravas etc…
As árbores poden acadar distintas alturas, os que máis medran son os eucaliptos, que poden acadar os 82 metros de altura. (os máis altos de España). E os carballos máis altos poden acadar os 40 m de altura.
Alejandro Iglesias
Chamamoslle árbores aos que superan os 5 m e chamamoslles arboriñas aos que van de 1 a 5 m.
Os arbustos poden medrar ata 5m por ano e son de forma achaparrada.
Hay diferentes tipos de árbores en Galicia. Algúns exemplos son: coníferas e resinosas,con resina.
Tamen as árbores frondosas sen resina: os carballos,castiñeiros, eucaliptos ,salgueiro ,cerdeiras bravas etc…
As árbores poden acadar distintas alturas, os que máis medran son os eucaliptos, que poden acadar os 82 metros de altura. (os máis altos de España). E os carballos máis altos poden acadar os 40 m de altura.
Alejandro Iglesias
22/1/09
O MAPA DO CONCELLO
No mapa do concello que temos na parede da clase marcamos as nosas casas e os ríos que pasan preto delas. Comezamos escollendo a cor das chinchetas que iamos utilizar: vermella para as nosas casas e azul para os ríos e regatos. As chinchetas verdes indican o patrimonio do concello, muíños, ermidas, os batáns de Oa e o pazo de Restande. Utilizamos as amarelas para sinalar as igrexas e parroquias e as blancas para marcar os servizos máis importantes que ten o concello, como a piscina, o campo de fútbol e algunhas depuradoras. Un alfiler longo sinala o concello.
En cada chincheta escribimos o noso número de lista para relacionalo cunha ficha no que cubrimos os datos seguintes: nome da aldea , río ou regato, parroquia, patrimonio…
En algúns lugares do mapa non hai ninguna chincheta, mentras que en outros.... hai moita concentración de casas e servizos do concello.
EXPERT@S EN SENDEIRISMO 2
No noso grupo resumimos a información sobre “Boas Prácticas” cando practicamos sendeirismo. Algunha desta prácticas son:
• Escoita os sons da natureza. Fala baixo e disfruta deste espacio utilizando todos os sentidos.
• Evita caminar fóra dos camiños sinalizados.
• Leva un ritmo suave e una respiración acompasada.
• Deposita o lixo en contenedores.
• Non atalles nas curvas para que non degradar o terreo.
• Se hai fortes pendentes, percórreas en zig-zag.
• Non corras e non abandones o grupo.
• Bebe cando o precises, pero non te encharques.
• A auga é fonte de vida. Manten limpas as fontes e cursos de auga.
• Non prendas lume agás nos lugares habilitados para iso.
• Respecta as plantas e animais. Non caces animais e insectos.
• Non arrinques flores e plantas.
EXPERT@S EN SENDEIRISMO 1
Preparamos unha excursión na natureza. Xuntámonos en grupos e limos textos diferentes relacionados co sendeirismo. No meu grupo limos sobre o calzado e a roupa que se debe levar. Logo suliñamos a información máis importante e por último presentámola ao resto da clase. Por último, escribimos a información máis interesante nunhas botas botas e colocámolas no pasillo.
Suscribirse a:
Entradas (Atom)
